Không ai muốn con mình trở nên khác lạ một cách miệt thị trong mắt người khác. Nhưng mọi người có thể dễ nhìn thấy sự khác biệt giữa trẻ đặc biệt với trẻ khác. Một trong những điều đó chính là vấn đề giao tiếp. Cụ thể hơn đó là vấn đề giao tiếp mắt – một biểu hiện đặc trưng của trẻ đặc biệt. Giao tiếp mắt ở trẻ đặc biệt thường rất khó khăn so với các trẻ khác. Trẻ không hiểu và không kiểm soát được hướng nhìn của mình với sự vật xung quanh. Do đó, khả năng tương tác của trẻ rất kém dẫn đến giao tiếp xã hội không hiệu quả.
Giao tiếp mắt là gì ?
Giao tiếp là sự tương tác xã hội về cả ngôn ngữ lẫn phi ngôn ngữ giữa con người với con người. Giao tiếp mắt là hình thức giao tiếp phi ngôn từ mạnh mẽ nhất. Cho nên trong giao tiếp hàng ngày, ngoài lời nói thì giao tiếp qua ánh mắt đóng một vai trò rất quan trọng.
Tại sao cần giao tiếp mắt?
Bạn thử nghĩ xem, một ngày bạn đến công ty nhưng không nhìn ai hết. Bạn sẽ không biết được mọi người đang làm gì, đang suy nghĩ điều gì, đang có vấn đề gì xảy ra? Bạn chỉ thu lại một không gian của riêng mình, xung quanh là sự hạn hẹp và cô đơn. Bạn có biết, nếu không nhìn ai trong một thời gian dài, tương tác xã hội quá ít lần thì chính bạn đang trên con đường đi tìm sự trầm cảm? Điều đó liệu rằng có ổn với cuộc sống này hay không? Liệu cần cải thiện ngay không ?
Đối với trẻ đặc biệt cũng vậy, nếu giao tiếp mắt của trẻ kém thì nhận thức và hành vi tương tác cũng kém hiểu quả hơn,… Giao tiếp mắt tưởng chừng như là bản năng nhưng không hề dễ với trẻ đặc biệt. Khi giao tiếp mắt tốt thì không những phát triển tương tác của trẻ mà còn hình thành tư duy sự tập trung. Trẻ sẽ biết tiếp nhận, bắt chước và có hành vi trở nên phù hợp, nê nếp hơn.
Vậy cải thiện giao tiếp mắt tốt hơn như thế nào?
Với trẻ em nhất là trẻ đặc biệt, việc ép trẻ phải nhìn tập trung vào mắt người lớn là một chuyện không dễ dàng. Đôi khi việc gượng ép đó sẽ khiến trẻ khó chịu và gia tăng hành vi chống đối. Để trẻ có thể cải thiện được khả năng giao tiếp mắt, cha mẹ hãy sử dụng một số trò chơi. Sự dụng trò chơi không những tăng sự hứng khởi cho trẻ mà nó còn giúp gắn kết tình cảm cha mẹ với con. Một số bài tập sau đây cha mẹ có thể áp dụng tại nhà.
1. Trò chơi ống nhòm
Trò chơi này cha mẹ sẽ dùng tay để minh họa hình ống nhòm. Cha mẹ thực hiện như sau: Cho hai tay lên mắt tạo thành chiếc ống nhòm, kèm theo đó là dùng những câu kích thích trẻ nhìn vào ống nhóm đó như “nhìn mẹ này; chơi ống nhòm nào…”. Như một quán tính trẻ sẽ nhìn vào mắt chúng ta. Lúc này cha mẹ hãy di chuyển ống nhóm cùng mắt để mắt trẻ di chuyển cùng. Đây là trò rất đơn giản để thu hút khi trẻ không tập trung.
2. Bảng màu sắc kích thích thị giác
Màu sắc là hình ảnh giúp mắt của con người nhận biết nhanh nhất. Hãy tận dụng điều này để thu hút ánh mắt của trẻ. Khi trẻ không giao tiếp mắt, cha mẹ hãy lấy đồ chơi hoặc món đồ có mày sắc nổi bật để trước mặt trẻ. Khi ánh mắt trẻ nhìn vào đồ vật đó, cha mẹ hãy thử di chuyển đồ vật đó để tập luyện ánh mắt của trẻ. Sau khi mắt trẻ di chuyển 2-3 lần, cha mẹ hãy đưa vật đó cho trẻ chơi 3-5s. Sau đó tiếp tục bài tập.
Những bảng màu hay đồ vật nhiều màu sắc có sức thu hút nhất định với trẻ. Sự thu hút này sẽ khiến trẻ tập trung hơn vào người đối diện. Người hướng dẫn sẽ dễ dàng tạo các hướng nhìn cho mắt của trẻ trở nên linh hoạt hơn.
3. Tô màu, xâu hạt
Giao tiếp mắt kém nên thời gian tập trung của trẻ rất ngắn so với trẻ khác. Có các hoạt động tăng sự tập trung mà phụ huynh dễ dàng hướng dẫn trẻ tại nhà. Cụ thể là các hoạt động tô màu , xâu hạt qua lỗ , tập viết. Các hoạt động cơ bản trên có thể cải thiện thời gian tập trung hơn trong giao tiếp của trẻ.
4. Sử dụng lời khen cho dù chỉ là trẻ tình cờ nhìn vào mắt mình
Đặc trưng trong giao tiếp mắt kém của trẻ là cái nhìn vô hồn với các sự vật xung quanh. Trẻ không nhìn, nghe, hiểu đúng những gì mà chúng ta muốn truyền đạt. Để cho trẻ nhìn và mắt mình và giao tiếp mắt chỉ rất ít, nhiều khi chỉ gọi là “khoảng khắc” hay là “tình cờ”. Nhưng cho dù vậy, hãy lưu giữ nhanh “khoảnh khắc” đó bằng những lời khen như “Ôi! Con nhìn ba rồi” , “Con của ba giỏi quá” , “Mắt con đẹp quá”, “Con ba thật đáng yêu”,… Những câu khen tức thì đó như một liều thuốc nhỏ giọt kích thích sự lặp lại hành động cho trẻ. Lời khen giúp cho trẻ cảm thấy an toàn hơn, từ đó sẽ dễ lặp lại hành động giao tiếp mắt.
5. Kích thích trẻ nhìn vào mắt mình nhiều hơn
Giao tiếp mắt trong quá trình sinh hoạt ở nhà là một ưu thế lớn của mỗi gia đình. Vì sao lại chiếm ưu thế?. Bởi thời gian trẻ tương tác với người thân sẽ nhiều và quan trọng hơn bất kỳ ai. Chính vì vậy, phụ huynh hãy tận dụng để dạy trẻ giao tiếp mắt với mình nhiều hơn. Các hoạt động dạy học bằng thẻ tranh, lắp ghép rất phù hợp để cha mẹ cho trẻ học và quan sát theo vị trí mà mình muốn. Hay các sinh hoạt hàng ngày như trẻ thích đồ vật gì thì cha mẹ hãy cầm đồ vật đó, dụ cho trẻ nhìn vào mắt mình và nói “ạ” hoặc “con xin ạ” để số lần giao tiếp mắt với cha mẹ nhiều hơn. Trẻ sẽ sớm làm quen và tăng tương tác mắt hơn.
6. Tạo môi trường tương tác nhiều cho trẻ
Một trong những nguyên nhân tạo ra giao tiếp mắt kém là chiều theo ý con. Trẻ không chịu tương tác với đứa trẻ khác, người lớn cũng không kích thích mà lại dễ cho con muốn làm gì cũng được. Người lớn cần phải tạo môi trường an toàn, thân thiện để kích thích tương tác xã hội cho trẻ. Cụ thể như cho trẻ đi mầm non, đi can thiệp, đi chơi , nghịch các trò chơi trải nghiệm,… Tạo cho trẻ môi trường mới để trẻ dần quen và kích thích sự giao tiếp mắt với thế giới xung quanh.
7. Tương tác 1-1 với trẻ
Cha mẹ là những người mà trẻ dễ tạo được sự tương tác gần gũi nhất. Hãy trò chuyện với con hàng ngày cho dù bạn có bận đến mấy. Trước khi đi ngủ, giành ra từ 5 đến 10 phút ôm con vào lòng, chơi và kể chuyện cho trẻ nghe. Lợi ích đem lại không những tăng hành vi giao tiếp mắt mà còn phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
8. Massage cho trẻ
Các bài tập massage cho trẻ đặc biệt giúp trẻ có nhịp thở đều đặn hơn, kích thích sự tăng trưởng. Bên cạnh đó còn xây dựng bộ não của trẻ thêm hoàn thiện và nâng cao sự phát triển của hệ thần kinh, giúp bé được thư giãn các cơ . Đồng thời, đây còn là cơ hội tạo sự gắn kết đặc biệt giữa cha mẹ và con, giúp cho trẻ giao tiếp mắt tốt hơn. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh massage có thể giúp trẻ phát triển và cư xử tốt hơn trong cuộc sống. Do đó cha mẹ có thể tham khảo các bài tập dưới đây để trau dồi và thành một “Chuyên viên Spa tại gia” cho con.
Niềm tin – Rèn luyện – Kiên trì
Cha mẹ là mắt xích quan trọng trong quá trình cải thiện của trẻ. Để tận dụng được lợi thế đó, phụ huynh cần phải luôn có niềm tin và sự kiên trì rèn luyện. Cải thiện giao tiếp mắt cho trẻ đặc biệt là bước đi qua trọng để giúp tương tác xã hội của con hiệu quả hơn, đồng thời kích thích tư duy của trẻ phát triển. “Tích tiểu thành đại” rồi vấn đề giao tiếp mắt của trẻ diễm nhiên sẽ thực hiện đúng chức năng của nó.
Với nhiều năm kinh nghiệm tư vấn tâm lý và nghiên cứu chuyên sâu, chúng tôi tự hào là Trung tâm tư vấn và trị liệu đứng đầu về uy tín, chất lượng tại Hà Nội. Khi con bạn gặp bất cứ khó khăn nào về tâm lý, vui lòng liên hệ:
Công ty CP Phát triển Giáo dục Tâm lý Á Châu
Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng Khoa học tâm lý-giáo dục Á Châu
Số 12B-TT10, ngõ 24 đường Nguyễn Khuyến – Văn Quán – Hà Đông – Hà Nội
Hotline: 0912 986 793
Website:tamlyachau.vn
Mail: tamlyachau@gmail.com
