Với những gia đình có trẻ tự kỷ, việc cha mẹ luôn nhạy bén trước mọi tín hiệu cảm xúc, hành vi của con là vô cùng quan trọng. Trẻ tự kỷ có thể nhìn bề ngoài ‘bình thường’ nhưng hành vi của bé có thể lạ lùng và khó hiểu. Vậy nguyên nhân của hành vi ở trẻ tự kỷ là từ đâu?.
Cha mẹ đã hiểu gì về chứng tự kỷ và những hành vi ở trẻ tự kỷ?
Tự kỷ không phải là bệnh mà là một hội chứng. Do đó không có thuốc đặc dụng để chữa trị. Một điều đáng quan ngại, ngày càng nhiều trẻ em mắc hội chứng này.
Hiện nay, các nhà khoa học chưa tìm ra được nguyên nhân cụ thể của chứng tự kỷ, nhưng có những giả thuyết đưa ra một số yếu tố có thể dễ dẫn đến hội chứng này như: di truyền; não bộ có cấu trúc bất thường; do tác động của môi trường, hóa chất độc hại gây biến đổi gen, thần kinh; do mẹ mắc bệnh trong quá trình mang thai và do chịu một sốc về tâm lý.
So với trẻ bình thường, trẻ tự kỷ thường đưa ra những hành vi kỳ quặc bất thường mà khiến người lớn cảm thấy khó hiểu hoặc khó chịu.
Nguyên nhân hành vi ở trẻ tự kỷ hay la hét
Thông thường, trẻ tự kỷ thường sống trong thế giới của riêng mình. Đa số trẻ sẽ không thích bị làm phiền, chơi với các bạn cùng lứa tuổi và làm điều mình không muốn.
Một trong những khó khăn của trẻ tự kỷ là rối loạn giác quan (những nhạy cảm về giác quan, về ngưỡng cảm giác). Vậy một phần nguyên nhân của hành vi này có thể do môi trường ồn ào, có quá nhiều người xung quanh, hoặc có người làm phiền có thể khiến trẻ không thể chịu đựng được. Vì vậy trẻ la hét nhằm cảnh báo, tố cáo để tỏ sự phản đối không hài lòng của mình.
Ngoài ra một nguyên nhân khác, trẻ có thể gặp khó khăn rõ rệt về ngôn ngữ và nhận thức. Khi vậy, trẻ sẽ thiếu kỹ năng thương lượng giao tiếp để đạt hiệu quả. Thay vì dùng ngôn ngữ để bôc lộ phản ứng ra bên ngoài (nhu cầu của bản thân), trẻ sẽ dùng các âm thanh la hét với các cường độ khác nhau.
Cuối cùng, nguyên nhân của hành vi này là việc trẻ muốn gây sự chú ý của người khác. Điều này xảy ra ở trẻ có nhận thức bình thường và cả ở trẻ tự kỷ khá.
Nhón chân – hành vi ở trẻ tự kỷ điển hình
Chứng đi nhón chân ở trẻ là hiện tượng trẻ “đi bằng đầu ngón chân” khi di chuyển. Để tạo thế thăng bằng cho dáng đi này trẻ sẽ giữ tay vào các đồ vật.
Trẻ nhỏ mới biết đi ban đầu cũng hay đi bằng ngón chân. Tuy nhiên, đến tầm 18 – 22 tháng, hầu hết trẻ sẽ đi bằng gót chân. Nếu trong khoảng tuổi này trẻ vẫn đi nhón chân, cha mẹ nên chú ý. Vì chứng đi này cũng liên quan đến hội chứng tự kỷ. Nó thể hiện một phức hợp các rối loạn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và tương tác của trẻ với những người khác.
Nguyên nhân của hành vi này có thể do trẻ có rối loạn xử lý giác quan. Vì làm như vậy sẽ tăng cảm nhận đầu vào cho trẻ. Ngoài ra có thể trẻ nhạy cảm với tiếp xúc ngoài da. Có thể khi đi trên nhón chân để hạn chế kích thích xúc giác tới chân. Trẻ khác có thể căng cứng người đến mức chúng luôn duỗi căng người, nhún nhẩy trên mu bàn chân và đệm ngón chân. Có bằng chứng cho thấy trẻ đi nhón chân kinh niên thì có xác suất chậm ngôn ngữ/lời nói, vận động tinh, phối hợp nhìn và vận động, vận động thô cao hơn.
Lý do trẻ tự kỷ có hành vi tự làm hại bản thân?
Thông thường hành vi tự hại bản thân ở trẻ tự kỷ xuất phát từ khủng hoảng tâm lý. Khủng hoảng tâm lý xuất hiện khi trẻ bị rơi vào những tình huống không thoải mái. Ví dụ: chuyển đổi môi trường sống, trẻ gặp người lạ hay buộc phải thay đổi một số thói quen hàng ngày. Khi rơi vào cơn khủng hoảng, trẻ tự kỷ thường rất khó kiềm chế cảm xúc, kiểm soát hành vi, và tự gây nguy hiểm cho chính mình.
Cha mẹ cần lưu ý vì khủng hoảng tâm lý có thể xảy ra mọi lúc ở trẻ tự kỷ. Nguyên nhân của hành vi này là do trẻ thường nhạy cảm với các yếu tố xung quanh. Điều này xuất phát từ việc rối loạn cảm giác của trẻ tự kỷ. Trẻ sẽ thường quen với những gì đã quen thuộc hàng ngày. Do đó khi có sự thay đổi đột ngột, trẻ sẽ cảm thấy “không an toàn” và rất dễ bị khủng hoảng tâm lý.
Khi trẻ bộc phát hành vi gây hấn hoặc tự gây thương tổn cho bản thân, điều quan trọng hàng đầu luôn là giữ an toàn cho trẻ. Bên cạnh đó cha mẹ hãy thể hiện thái độ không đồng tình một cách quyết liệt và rõ ràng. Điều này khiến trẻ thấy rằng hành vi đó không nên tiếp tục
Cha mẹ cần làm gì với những hành vi ở trẻ tự kỷ như trên?
Đầu tiên, cha mẹ cần cố gắng an ủi, xoa dịu những cơn giận dữ của trẻ. Có chiến lược quản lý hành vi của con hợp lý. Có thể giả như không quan tâm nếu biết đó là hành vi ăn vạ để gây chú ý.
Vỗ về xoa dịu nếu trẻ cảm thấy bất an thực sự.
Cha mẹ có thể bắt chước hành vi của trẻ (nếu là la hét gây sự chú ý). Từ đó trẻ thấy hành vi đó là vô nghĩa và dừng lại.
Thường xuyên khen ngợi và ghi nhận trẻ bằng nhiều cách. Ví dụ: khen ngợi bằng lời, thưởng đồ trẻ thích, ôm trẻ… Tùy theo sở thích của mỗi trẻ mà cha mẹ chọn cách để khen.
Vật lý trị liệu. Nhẹ nhàng kéo dài các cơ ở chân và bàn chân có thể cải thiện dáng đi của trẻ
Chơi các trò chơi đá chân, để chân trẻ đi bình thường và tiếp xúc sàn nhà. Có thể sử dụng thảm massage để tăng cảm giác ở chân trẻ khi tiếp xúc với sàn nhà.
Cha mẹ nên tìm hiểu kĩ và đưa ra quyết định an toàn nhất về bất kì sự thay đổi ở trẻ. Với những tình huống dễ phát sinh rủi ro, cha mẹ nên hủy bỏ quyết định để đảm bảo an toàn cả về thể chất và tinh thần cho bé.
Ngoài những hành vi trên trẻ còn rất nhiều các hành vi khác. Ví dụ: hay nhìn ra cửa sổ, quạt, đồng hồ những thứ đang quay, ngồi ở tư thế W, tặc lưỡi, chạy lao người về phía trước, không thể ngồi yên tay chân luôn làm việc liên tục… Với những hành vi như vậy chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong phần 2 của bài viết này.
Kết luận
Trẻ tự kỷ rất cần sự quan tâm của cha mẹ, bạn bè, thầy cô và cả cộng đồng. Những khó khăn có thể đồng hành suốt đời nếu trẻ không được can thiệp, hỗ trợ sớm. Nhưng khi trẻ được can thiệp sớm & khoa học, cùng với sự kiên trì, nỗ lực giao tiếp của cha mẹ và giáo viên, chắc chắn hội chứng tự kỷ ở trẻ sẽ được cải thiện. Trẻ sẽ có cuộc sống vui tươi, khỏe mạnh hơn.
Với nhiều năm kinh nghiệm tư vấn tâm lý và nghiên cứu chuyên sâu, chúng tôi tự hào là Trung tâm tư vấn và trị liệu đứng đầu về uy tín, chất lượng tại Hà Nội. Khi con bạn gặp bất cứ khó khăn nào về tâm lý, vui lòng liên hệ:
Công ty CP Phát triển Giáo dục Tâm lý Á Châu
Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng Khoa học tâm lý-giáo dục Á Châu
Số 12B-TT10, ngõ 24 KĐT Văn Quán- Nguyễn Khuyến – Hà Đông- Hà Nội
Hotline: 091 298 67 93 Website:tamlyachau.vn Mail: tamlyachau@gmail.com
Nguồn: tamlyachau.vn
